Powstanie wielkopolskie 1918–1919 było zbrojnym wystąpieniem polskich mieszkańców Wielkopolski przeciwko państwu niemieckiemu wkrótce po zakończeniu I wojny światowej. Polacy domagali się powrotu ziem zaboru pruskiego do Polski, która w tym czasie umacniała swą niepodległość.

Iskrą zapalną powstania wielkopolskiego stał się przyjazd do Poznania Ignacego Paderewskiego. Uroczysta, patriotyczna atmosfera została zakłócona przez Niemców, którzy podczas manifestacji 27 grudnia 1918 roku próbowali zademonstrować swoją siłę. Tego dnia, około godziny 17 padły pierwsze strzały.
Walki o Poznań zakończyły się 6 stycznia zdobyciem stacji lotniczej na Ławicy. Dowódcy powstania z Poznania wkrótce po rozpoczęciu walk w mieście przekazali hasło dla prowincji: „Nie należy dłużej czekać!”. Dzięki temu walki szybko rozprzestrzeniły się niemal na całą Wielkopolskę. Powstanie wybuchło w odpowiednim momencie, kiedy w Niemczech trwało zamieszanie związane z bieżącą polityką i nie udało się szybko zorganizować ekspedycji do Wielkopolski. Ważnym elementem było też natychmiastowe przejęcie przez Polaków wszystkich podstawowych instytucji. Urzędy, poczta, administracja i banki funkcjonowały bez większych utrudnień.

Wielkopolski zryw zakończył się sukcesem, ponieważ miał dyplomatyczne wsparcie przedstawicieli Polski, którzy przebywali na konferencji pokojowej w Paryżu. Sprawa włączenia Wielkopolski do odrodzonej niepodległej Polski uzyskała poparcie państw zachodnich. Powstanie zakończył rozejm podpisany 16 lutego 1919 roku w Trewirze, a 28 czerwca 1919 roku traktat wersalski przyznał Polsce niemal wszystkie tereny zajęte przez Powstańców wielkopolskich. Postanowienia traktatu weszły w życie dopiero 10 stycznia 1920 roku. Na ich mocy oddziały z Wielkopolski przejęły pozostające w rękach niemieckich przyznane Polsce ziemie. Rozkaz o rozpoczęciu takich działań został wydany przez dowództwo 13 stycznia, a cała akcja zaczęła się 17 stycznia. Front Wielkopolski został ostatecznie zlikwidowany w marcu 1920 roku.

W powstaniu wzięli udział również urodzeni lub mieszkający w Orzechowie: Adam Andrzejewski, Antoni Banaszak, Marcin Cynarzewski, Stanisław Gabała, Franciszek Grabowski, Andrzej Kałużny, Walenty Karcz, Franciszek Kasprzak, Jan Kołodziński, Tomasz Kosmecki, Józef Maciejewski, Władysław Nowak, Franciszek Pawlaczyk, Marcin Pawlaczyk, Jan Przydryga, Walenty Ratajczak, Wincenty Skrzypkowski, Tomasz Stachowiak, Walenty Smektała, Franciszek Szydłowski, Franciszek Tadyszak, Jan Tadyszak, Jan Warczygłowa, Franciszek Wlekliński, Stanisław Wojtczak. Wielu z nich pochowanych jest na miejscowym cmentarzu.


Reportaż powstał w ramach projektu “Filmy ich życia”. Autorkami są: Alicja Kowalska i Jolanta Andrzejczak-Pankowska we współpracy z uczniami klasy VII a ze Szkoły Podstawowej w Orzechowie.




Odsłonięcie pomnika Powstańców Wielkopolskich 23 września 2019